Dünyanın değişik ülkelerinde 15 yaş grubu çocuklarla 3 yılda bir yapılan PISA testi, her ne kadar sonuçların zayıf çıktığı ülkelerde hükümetler tarafından önemsiz gösterilmeye çalışılsa da, çok çarpıcı eğilimleri anlamamıza yardımcı oluyor.

Benim bu grafikten vardığım bazı sonuçlar:

• En başarılı on ülke arasında Amerika kıtasından sadece 1 (Kanada), Avrupa’dan 2 (Estonya ve Finlandiya) ülke var. Gerisi Asya ülkeleri. Bunu rahatlıkla, ekonominin yükselen Asya Kaplanları’yla paralel değerlendirmek mümkün. Eğer eğitim iyiyse ekonomi de mutlaka iyi gitmeye başlıyor.

• En başarılı ilk on beşe baktığımızda bu eğilim daha da netleşiyor: Uzak Asya (ve Avustralya) kıtalarından olan ülkelerin sayısı 11’e ulaşıyor. Yani Asya’nın eğitim alanındaki egemenliği uzun vadeli bir gelişmeyi işaret ediyor.

• Singapur, Hong Kong, Makao gibi özerk şehir devletler veya Estonya gibi minik devletler eğitim alanında yaptıkları cesur yatırımların ve aldıkları kararların meyvelerini topluyorlar. Makao 29 km2’lik özerk bir şehir. Taipei 271 km2’lik. Estonya’nın nüfusu 1.3 milyon. 260 minik adacıktan oluşan Hong Kong 7 milyon.

• Finlandiya ayrı bir araştırma konusu olmalı. Bambaşka bir eğitim modeliyle kısa sürede dünyanın en iyileri arasına nasıl gelebildiler? Finlandiya modeline ilginçlik kazandıran bir başka özellik de tüm ülkeler arasında sadece Finlandiya’da PISA testinde kızların erkeklerden daha başarılı olması.

• İngiltere, Almanya, Hollanda, İsveç, Belçika Danimarka, Norveç vb gibi AB ülkeleri alt alta sıralanmışlar. Bu, Avrupa Birliği’nin eğitim alanında da homojen bir yapıya ulaştığını ortaya koyuyor. Ve AB ülkeleri Asya kaplanlarının hemen altında yer alarak, eğitimde hiç de fena olmadıklarını gösteriyorlar.

• 70 ülkeden sadece 28’i OECD ortalamasının üzerinde, Türkiye fersah fersah altında.

• Eski Doğu Bloku ülkeleri homojen bir yapı göstermiyor. Bir zamanlar eğitimin iyi olduğu düşünülen Rusya OECD ortalamasının altında. Ancak eski Doğu Blokundan sadece 2 ülke, Estonya (dünya üçüncüsü) ve Slovenya (13.) son derece iyi sonuçlar almışlar. Her ikisinde de demokratik toplumsal yapının kabul edilebilir ve internetin de çok yaygın olduğu belki de tesadüf değil.

• Daha önceki testlere göre gerileyen ülkelerde geride kalan yıllarda eğitime yatırılan devlet bütçesinin azalması da kötü elbette sonuçlarda etkili olmuş.

• Ve Türkiye. Kendini devaynasında görmek en büyük hatası ülkemizin. Romanya, Kıbrıs, Moldova ve Arnavutluk gibi ekonomik ivme ve gelişme açısından Türkiye’nin çok gerisinde olan ülkelerin bile bizden iyi olduğunu gösteriyor bu sonuçlar. Demek ki, takkeyi indirip uzun uzun düşünmekte yarar var.